Ураны хөрөнгө оруулалтын гэрээ олон замыг бидэнд нээнэ гэв
УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан өчигдөр 10:00 цагт эхэлж, хуралдааны эхэнд Цөмийн энергийн тухай хуульд заасны дагуу хөрөнгө оруулагчтай байгуулах хөрөнгө оруулалтын гэрээг зөвшилцөх Дэгийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж хуралдаанд оролцсон нийт гишүүдийн 83 хувь нь дэмжсэнээр хуулийн төсөл батлагдлаа. Үргэлжлүүлэн “Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордын төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг орлуулах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэж, эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Эдийн засгийн байнгын хороонд шилжүүллээ. УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдааны протоколоос тоймлон хүргэе.
УИХ-ынгишүүн Ц.Идэрбат:
-2007 онд УИХ-ын тогтоолын нэгдүгээр хавсралтаар 15 стратегийн ордыг баталсан байгаа. Эндээс 34 хувийг баялгийн сан руу авах хэлэлцээр ямар шатанд явж байгаа вэ. Мөн 2007 оны хоёрдугаар хавсралтаар 39 ордыг стратегийн ордод оруулсан байдаг юм билээ. Эдгээр ордууд баялгийн сангийн хуулийн хэрэгжилтийг хангахад оролцох уу?
ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал:
-Уул уурхайн таван төрийн өмчит компани хуримтлал бүрдүүлэхэд 480 орчим тэрбум төгрөг хуримтлагдана гэдэг бол үр дүн. Цаашид стратегийн ордуудаас төрийн эзэмшлийн 34 хувийг хэрхэн хэлэлцээр хийж авах вэ гэдэг асуудал ажил хэрэг болоод явна. Засгийн газрын хуралдаанаар Эрдэнэтийн үүсмэл орд болох "Ачит ихт" ХХК-тай 34 хувь эзэмшлийн хэлэлцээр хийхийг ажлын хэсэгт даалгасан. Бид санхүүгийн шинжээч, хуулийн багийг авч ажиллуулна. Ингэж байж бид иргэдэд ч, төрд ч ашигтай хэлэлцээрийг хийнэ. УИХ энэ долоо хоногт Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийг дагалдуулсан хуулийг баталж, АМНАТ-аар оруулах боломжийг нээж өгвөл тэр нь иргэдийн хуримтлалын данс руу шилжих юм. Өөрөөр хэлбэл, 34 хувийн тодорхой хэсгийг тусгай АМНАТ-аар орлуулж, нөгөө хэсгийг хуримтлалын сан руу хийдэг, тодорхой хэсгийг нь давуу эрхийн хувьцаа болгох байдлаар зохицуулах боломж бүрдэнэ.
УИХ-ын гишүүн Б.Уянга:
-“Бадрах энержи” ХХК-ийн давуу эрх нь 10 хувийг төр эзэмших юм байна. “Мон-Атом” ХХК-ийн эдийн засгийн нөхцөл байдал нь ямар байна вэ. Ямар байдлаар оролцох вэ. Мөн уул уурхайн ашиглалтын үе шатанд төсөл хэрэгжүүлэгчийн нийт ажилчдын 90 хувь монгол, 10 хувь нь гадаад байхаар гэрээний төсөлд тусгасанд талархаж байна. Гэхдээ ажилчдынхаа тоогоор биш цалингийн сангийн 90 хувь нь монгол, 10 хувь нь гадаад ажилчдад ногдох байдлаар оруулж өгөх шаардлага байсан юм биш үү.
“Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн захирал С.Наранцогт:
-Уул уурхайн төсөл бүр дээр аль нь эдийн засгийн хувьд үр өгөөжтэй вэ гэдгээс хамаарч эдийн засгийн тооцоогоо Засгийн газар хийж УИХ-аар хэлэлцүүлдэг. Ер нь таацгүй байх нь Монгол Улсад илүү их ач холбогдолтой гэж үзсэн. Уг төслийн бүтээн байгуулалтын үе шатанд монгол ажилчид 60 хувь, үйл ажиллагаа эхэлснээс хойш монгол ажилчид 90 хувь байхаар гэрээнд заасан. Дээр нь ижил ажил үүрэг гүйцэтгэж байгаа хүмүүс ижил цалин авахаар заасан. Өөрөөр хэлбэл, гадаад, монгол гэж цалингийн ялгавартай байдал тогтоохгүй. Адилхан ажил хийвэл адилхан цалин авна. Тиймээс монголчууд цалингийн 90 хувийг авах боломж бүрдэж байна гэсэн үг.
УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал:
-“Орана"- гийн гэрээ сайн болсон байсан. Хамгийн гол нь Монголын талд ямар ашиг өгөх нь чухал. Гэхдээ энэ гэрээний үндэсний ханган нийлүүлэгчийг 40 хувь байлгана гэж заасан байна. Энэ хувийг жил бүр нэмэх боломжгүй юу.
УИХ-ын гишүүн Н.Учрал:
-Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тухайн орон нутгийн хүмүүсээр түлхүү хүний нөөцөө бүрдүүлэхийг тусгасан. Нийт 1600 ажилтантай байхаас 17 нь гадаадын ажилтан байна. Мөн орон нутгийн татвар, ус болон газрын хураамж нийлээд нэг тэрбум ам.долларын мөнгөн урсгал зарцуулагдахаар байна. Төсөлд ажиллаж буй хүмүүсийн дундаж цалин 7-12 сая төгрөг байхаар тооцоолж байна.
УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж:
-Өнөөдөр бид АМНАТ-аар орлуулах тухай асуудлыг хэлэлцэж байгаа юм. Энэ асуудлыг эхлээд шийдэх хэрэгтэй байгаа юм.Үүний дараа ТЭЗҮ-гээ батлах юм. Хүхрийн хүчлийн үйлдвэр барихыг дэмжиж байна. Энэ үйлдвэр маш чухал учир протоколдоо оруулах ёстой.
УИХ-ын гишүүн Н.Учрал:
-Төслийн хугацаанд хувьцаа эзэмшигчдээс аливаа төрлийн зээл авахыг зөвшөөрөхгүй. Хэрэв зээл авахаар бол хувьцаа эзэмшигчийн 100 хувийн саналаар батална гэж заасан. ТУЗ-д нэг хүн Монголын талаас байна. Тэр хүн хориг тавих хэрэгтэй байна. Хог хаягдлын менежментэд 400 сая ам.долларыг тусгасан. Хүхрийн үйлдвэрт 96 сая ам.долларыг зарцуулахаар тусгасан. ТЭЗҮ-гийн бэлтгэл ажил бүрэн хангагдсан.
УИХ-ын гишүүн А.Ганбаатар:
-Засгийн газраас шар нунтгаа эцсийн бүтээгдэхүүн гэж үзэх шийдвэр гаргах уу?
ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал:
-Хөрөнгө оруулалтын гэрээн дээр НӨАТ төлөх үүргийн хувьд бусад уул уурхайн нэгжүүдээс үл ялгаварлах нөхцлөөр хангагдах зарчмыг баримтлахаар хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тусгагдсан. Үүний цаана юу байна гэхээр Монгол Улс нүүрс угаагаад угаасан нүүрсийг эцсийн бүтээгдэхүүн гэж үздэг болсон. Гэтэл дэлхийн таван орон шар нутгийг дараагийн шатанд гаргадаг. Гэтэл угаасан нүүрсээ эцсийн бүтээгдэхүүн гэж үзчихээд шар нутгийг эцсийн бүтээгдэхүүн гэж үзэхгүй байгааг гайхаж байна. Цогцоор нь энэ бүтээгдэхүүнийг эцсийн бүтээгдэхүүн гэж үзэхгүй гэвэл НӨАТ төлөөд явна гэсэн. Засгийн газрын зүгээс ийм шийдвэр гаргаж болно. Үүн дээр УИХ-ын гишүүд болон цахим орчинд янз бүрийн өдөөн хатгалт хийдэг хүмүүс тайван байх хэрэгтэй. Үүний цаана ийм шийдвэр гаргана. Үүн дээр хатуу хамгаалаарай гэж гишүүдээс хүсье.
УИХ-ын гишүүн А.Ундраа:
-Бид шинжлэх ухаанд хөрөнгө оруулалт хийх, нарийн мэргэжлийн хүмүүс бэлдэх шаардлага байна. Засгийн газар Цөмийн энергийн газрыг дахин байгуулах тал дээр ямар байр суурьтай байна вэ. Уг газрыг гэнэтийн сэтгэл хөдлөлд автаж татан буулгасан нь Монгол Улсын хөгжлийн хувьд ухралт болсон гэж хардаг. Цацрагийг мэдээд, хянаад, залж чадах юм бол олон талаар хөгжих боломжтой. Уг газрыг нээх бол хэзээ нээх вэ?
ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал:
-Монгол Улсад бүгдийг мэддэг ч юм шиг мэддэггүй ч юм шиг хүн олон. Үүнээс болоод төрийн шийдвэр гаргалт байгаа онодоггүйгээс болоод Цөмийн энергийн агентлагийг татан буулгасан. Монгол Улс Франц улс цаашид стратегийн түншлэлтэй болохыг зорьж байгаа. Энэ хүрээнд дөрвөн салбарт хамтарч ажиллахаар шийдсэн. Ураны гэрээ, онцгой байдлын салбар, үндэсний хиймэл дагуул гэх мэт асуудлыг ярилцаж, санамжийн бичиг зурагдсан. Их мэдэгчид оролцсоноос болоод хиймэл дагуулын төсөл хойшилсон. Нэг ёсондоо хэлсэн, ярьснаасаа буцдаг ийм улстай хөрөнгө оруулагчид цаашид хэрхэн хамтарч ажиллах вэ гэдгийг үргэлж асууж байна. Тийм учраас А.Ундраа гишүүний хэлж байгаа асуудлуудыг гэрээнд тусгах тал дээр анхааръя. Энэ гэрээ олон улсын түвшинд Монгол Улсыг шинэ түвшинд гаргах, хөрөнгө оруулалт татах гэх мэт мөнгөн дүнгээр хэмжиж болохгүй олон томоохон агуулга зорилт хангуулж байгаа. Энэ хөрөнгө оруулалтын гэрээ олон замыг бидэнд нээнэ.
Хаврын чуулганаас өмнө Цөмийн энергийн агетлагийг байгуулах тухай асуудлыг оруулж ирнэ. Энэ төслийг цаашид хэрэгжүүлэгч нь мэргэжлийн агентлаг нь байгаасай гэж хүсч байна гэлээ.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
