ХҮҮГИЙН НҮҮДЭЛТЭЙ БЭРС

УИХ-ын дарга Г.Занданшатарыг багад аав нь Намын дээд сургуульд суралцахаар Улаанбаатарт нүүж иржээ. Тэднийд аавынх нь хамт сурдаг найзууд ирж шатар тоглодог, Г.Занданшатар тэднийг харсаар байгаад гурван настайдаа шатар тоглож сурсан тухай намтарт нь бичсэн байдаг. Г.Занданшатар өөрөө ч ингэж шатарт хорхойтой болсноо хэвлэлд байнга ярина. Бас Занданшатар гэдэг нэртэй болсон учраа, нэрээрээ бахархаж явдгаа ч хэлдэг юм.

Тэрээр 2011 оноос хойш хэдэн жил Монголын шатрын холбооны ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байв. Одоо тэрээр Монголын шатрын холбооны хүндэт ерөнхийлөгчийн албыг хашдаг. 2017 онд УИХ-ын 20 гишүүн шатраар өрсөлдөж, тэр тэмцээнд Г.Занданшатар түрүүлээд “Цэцэн түшээ” өргөмжлөл хүртэж байв.

Г.Занданшатарын тухай бичихдээ шатартай холбож эхэлсэн нь учиртай. Шатрыг шинжлэх ухаан, оюуны спорт, бүр бясалгал, бас дайны талбар ч гэдэг. Тиймээс шатар тоглож буй хүний хийж байгаа нүүдэл бүр их ухаанаас гардаг. Учир нь нэг л буруу нүүвэл хожлоо алдана. Үүнийг УИХ-ын дарга Г.Занданшатар маш сайн мэддэг гэсэн үг л дээ.

ЗГХЭГ-ын даргаар жил гаруй ажиллаж байсан Г.Занданшатар нэг л өдөр УИХ-ын дарга болж дэвшлээ. 2019 оны хоёрдугаар сарын 1-ний өдөр УИХ-ын чуулганд оролцсон 63 гишүүний 60 нь түүнийг дэмжиж УИХ-ын даргаар сонгосон юм.

Үнэнийг хэлэхэд Г.Занданшатар бол М.Энхболдын дараах УИХ- ын даргын марафонд огт яригдаж байгаагүй юм. Гэнэтхэн нэр нь дуулдаад л гэрлийн хурдаар сонгогдчихсон. Түүнийг УИХ-ын дарга болсны дараа “...Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга хоёулаа Баянхонгорын хүмүүс боллоо” гэж л шуугисан.

Намрын чуулган хаахаас хоёр хоногийн өмнө сонгогдсон Г.Занданшатар хаврын чуулганыг нээгээд хоёр долоо хонож байна. Гэхдээ түүнийг УИХ-ын дарга болоод хоёр сар 18 хоногт их олон үйл явдал болж өнгөрлөө.

Чуулганы завсарлагаар УИХ-ын дарга Г.Занданшатар захирамж гаргаж, 2019 оны гуравдугаар сарын 18-29-нд Ээлжит бус чуулганыг хуралдуулсан. Түүгээр Ерөнхийлөгчийн өргөн мэдүүлсэн Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай, Прокурорын тухай, Авлигын эсрэг хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг батлав. Түүнчлэн ЗХЖШ-ын даргыг томилох Ерөнхийлөгчийн саналыг зөвшилцсөн байдаг.

Улмаар дөрөвдүгээр сарын 5-нд УИХ-ын хаврын ээлжит чуулган эхэлж, өмнөх өдөр нь мөн л Ерөнхийлөгчийн өргөн мэдүүлснээр Улсын ерөнхий прокуророор “зөвшилцөж” шийдэв. Мөн 8-ны өдөр Ерөнхийлөгчөөс ирүүлсэн Улсын ерөнхий прокурорын орлогчоор М.Чинбат, С.Алиманцэцэг хоёрыг томилох талаар зөвшилцөөд дуусч байх шиг байна. Өнөөдөр шийдээд явуулна.

Гэхдээ УИХ-ын даргын зөвлөлөөр 2019 оны хоёрдугаар сарын 9-нд баталсан Хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх 30-аад асуудлын урдуур Ерөнхийлөгчийн тавьсан төсөл, асуудлууд “ногоон гэрэл”-ээр орж дэмжлэг аваад гардаг нь хууль тогтоомж зөрчиж байгаа талаар эх сурвалжууц яриад эхэлсэн.

Наад зах нь УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 19.1-д “...Нэгдсэн хуралдаанаар тухайн чуулганы хэлэлцэх асуудлын төлөвлөгөөнд тусгагдсан, УИХ-ын даргын захирамжийн дараалалд орсон төслийг хэлэлцэнэ” гэснийг, цаашилбал Үндсэн хуулийн зөрчил болохоор явдлууд энэ мэтээр хуримтлагдаж байгаа аж.

Ер нь бол УИХ Г.Занданшатарыг дарга болсноос хойш Ерөнхийлөгчөөс өргөн мэдүүлсэн, ирүүлсэн төслүүдийг л дэмжээд шийдээд явуулдаг болов. Хамгийн ноцтой нь өнгөрсөн сард хуралдсан Ээлжит бус чуулганаар Шүүхийн тухай хууль, бусад хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлт байгаа юм. Шууд утгаараа УИХ-ын бүрэн эрхийг ҮАБЗ буюу Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх гэсэн гурван нөхөрт шилжүүлсэн явдал болсон. Энэ талаар олон хүн хэлсэн дээ.

Үндсэн хуулийн 20 дугаар зүйлийн “...УИХ бол төрийн эрх барих дээд байгууллага мөн бөгөөд хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү УИХ-д хадгална” гэж тунхагласныг үгүй хийсэн. Одоо бол хууль тогтоох, төр барих эрх гагцхүү Х.Баттулга, Г.Занданшатар, У.Хүрэлсүх гуравт шилжээд байна гэсэн үг.

Хуулиа барих юм бол УИХ-ын дарга Г.Занданшатар нь Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх хоёроос хамаагүй том “амьтан”.

Ингэж хууль тогтоох эрх мэдлийг атгаж, УИХ-ын даргын алхыг гартаа барьсан Г.Занданшатар маань Х.Баттулга, У.Хүрэлсүх хоёрт УИХ- ын бүрэн эрхээр “бэлэг” барилаа. Энэ эрхээ өгсөн нь УИХ-ын дарга болгосны шан гэж үзвэл дэндүү үнэтэй юм. Одоо бол нөгөөдүүлтэйгээ ижилхэн болсон. Бүр дор нь ч орсон.

Ядахад яр гэдэг шиг өргөн мэдүүлсэн болгоныг нь тосч аваад дэмждэг УИХ-ын гишүүд нь гэж бөөн бөөнөөрөө гэмт хэрэгт холбогдож, ямар нэг асуудлаар хууль шүүхийн байгууллага, түүний цаана гараад суучихсан Ерөнхийлөгчид "бөлдөгдүүлчихсэн" нь нэн эмгэнэлтэй.

Угтаа Г.Занданшатар дан ганц УИХ-ын даргын эрх мэдлийг нөгөөх хоёртоо шилжүүлсэн бус УИХ-ын 76 гишүүний эрх. Монгол Улсын 1.4 сая сонгогчийн саналыг хоёрхон хүнд өгчихлөө.

Нэг үгээр, Г.Занданшатар бэрс гарснаа мэдээгүй шатрын нэг муу хүү байж. Учир нь тэрээр хүүгийн нүүдлээр нүүсээр УИХ-ыг дуусгалаа.

Энэ хүн Монгол Улс хэмээх шатрын өрөг дээр бэрс гарсан ч бэрсийн нүүдлээр “тоглож” чадсангүй. Аюулгүйн зөвлөл хэмээх аймаар нэрний ард нуугдсан хоёр хүний далайхад нь далд орж, даллахад нь ил гардаг “шатрын хүү” болсон байна.

Тиймээс хэдхээн жилийн дараа Г.Занданшатар гэдэг хүн Монголын түүхэнд тод хараар тэмдэглэгдэж таарна. Тэрээр ингүүлэх үйлдлийг энэ 76-хан хоногт хийчихлээ.