НОЁН УУЛЫН ХҮННҮ БУЛШ / ᠨᠣᠶ᠋ᠠᠨ ᠠᠭᠤᠯᠠ ᠶᠢᠨ ᠾᠢᠦᠩᠨᠦ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ /

Хүннүгийн оршуулгын цогцолбор дурсгал. Монгол улсын Засгийн газрын шийдвэрээр улсын тусггай хамгаалалтад орсон дурсгал.
ᠾᠢᠦᠩᠨᠦ ᠶᠢᠨ ᠣᠷᠣᠰᠢᠭᠤᠯᠭ ᠠ ᠶᠢᠨ ᠴᠣᠭᠴᠠᠯᠠᠪᠤᠷᠢ ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯ᠃ ᠮᠣᠩᠭ᠋ᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ ᠵᠠᠰᠠᠭ ᠤᠨ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠤᠨ ᠰᠢᠢᠳᠪᠦᠷᠢ ᠪᠡᠷ ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ ᠲᠤᠰᠭᠠᠢ ᠬᠠᠮᠠᠭᠠᠯᠠᠯᠲᠠ ᠳᠤ ᠣᠷᠣᠭᠰᠠᠨ ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯ᠃
Ноён уул нь Төв аймгийн Борнуур, Батсүмбэр сум, Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын заагт оршино. Уулын баруун талын Сүжигт, өмнөд талын Журамт, зүүн талын Хужирт гэсэн 3 аманд нийт 230 орчим Хүннү булш бий. Дурсгалт газрын ихэнхи булш газрын өнгөн хөрсөн дээр ил цухуйх дөрвөлжин хэлбэрийн гол байгууламж, түүний өмнө талд залгуулан байгуулсан урт гонзгой үүдэвчтэй Хүннүгийн язгууртны булшнууд юм. Түүнчлэн жирийн иргэдийн цагариган дараастай булш болон том булшны дагуул булшнууд бий.

Ноён уулын дурсгалт газрыг 1912 онд санамсаргүй байдлаар илрүүлсэн бөгөөд Оросын ШУА-иас томилсон "Монгол-Түвдийн экспедиц” 1924 онд анхны малтлагыг хийжээ. Тус экспедиц дурсгалт газарт үүдэвчтэй том булш 6 (Баллодын, 1, 6, 23, 25, Кондратьевын), тодорхойгүй тооны дугуй булш (Андреевын булш зэрэг) малтсан байна. Уг экспедицид томилогдон ирсэн С.А.Теплоухов, Г.И.Боровка нар 1925 онд үүдэвчтэй 2 булш (12, 24-р) нэмж малтжээ. Түүний дараа 1927 онд Судар бичгийн хүрээлэнгийн ажилтан А.Д.Симуков 2 булш (5-р, Симуковын) малтсан байна. 1954-1955 онд Ц.Доржсүрэн үүдэвчтэй 2 болон дугуй хэлбэрийн 9 булш (2-9, 11-р) малтан судалжээ. Мөн тэрээр 1955 онд үүдэвчтэй булшны дэргэд байрлах 8 байгууламж болон 1 дугуй булшийг малтсан юм. 1961 онд Ц.Доржсүрэн Унгарын археологич И.Эрделийн хамт Хужиртын аманд 2 дугуй булш малтжээ. Үүнээс хойш тус дурсгалт газарт хэд хэдэн удаа гүймэг хайгуул хийгдсэн ба 2006-2015 оны хооронд Монгол-Оросын хамтарсан шинжилгээний анги 4 язгууртны булшийг малтан шинжилсэн байна.

Ноён уулын булшнууд нь хөрсний онцлогоос хамаарч оршуулгын хэсэгт байх модон байгууламжууд харьцангуй сайн хадгалагдсан ба хүн амьтны дүрсийг өнгийн утсаар хатгасан нэхмэл эдлэл, домгийн амьтдын дүрсийг зээглэн чимэглэсэн эсгий ширмэл ширдэг, Грек-ромын домгийн бурхадын дүрст хөөмөл мөнгөн эдлэл, хятад бичигтэй чий будагтай аяга, олон төрлийн алт, мөнгө, үнэт чулуун эдлэлүүд, хүрэл сав суулга, том шавар ваар зэрэг ховор содон олдворууд илэрсэн дэлхийд алдартай дурсгал юм. (Г.Эрэгзэн)

#LIKE дарж манай хуудсанд нэгдээрэй
#SHARE хийж түмэнд түгээнэ үү!

ᠨᠣᠶ᠋ᠠᠨ ᠠᠭᠤᠯᠠ ᠨᠢ ᠲᠥᠪ ᠠᠢᠢᠮᠠᠭ ᠤᠨ ᠪᠣᠷᠣᠨᠠᠭᠤᠷ᠂ ᠪᠠᠲᠤᠰᠦᠮᠪᠦᠷ ᠰᠤᠮᠤ᠂ ᠰᠯᠯᠯᠩᠡ ᠠᠢᠢᠮᠠᠭ ᠤᠨ ᠮᠠᠳ ᠠᠯ ᠰᠤᠮᠤ ᠶᠢᠨ ᠵᠠᠭᠠᠭ ᠲᠤ ᠣᠷᠣᠰᠢᠨ ᠠ᠃ ᠠᠭᠤᠯᠠ ᠶᠢᠨ
ᠪᠠᠷᠠᠭᠤᠨ ᠲᠠᠯ ᠠ ᠶᠢᠨ ᠰᠦᠵᠢᠭᠲᠦ᠂ ᠡᠮᠦᠨᠯᠲᠦ ᠲᠠᠯ ᠠ ᠶᠢᠨ ᠵᠢᠷᠤᠮᠲᠤ᠂ ᠵᠯᠭᠦᠨ ᠲᠠᠯ ᠠ ᠶᠢᠨ ᠬᠤᠵᠢᠷᠲᠤ ᠭᠡᠰᠯᠨ
3 ᠠᠮᠠᠨ ᠳᠤ ᠨᠯᠢᠢᠲᠡ 230 ᠣᠷᠴᠢᠮ ᠾᠢᠦᠩᠨᠦ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠪᠤᠢ᠃
ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯᠲᠤ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠤᠨ ᠶ᠋ᠯᠬᠡᠩᠬᠢ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠤᠨ ᠥᠩᠭᠡᠨ ᠬᠥᠷᠦᠰᠣ ᠳᠯᠭᠡᠷ ᠡ ᠢᠯᠡ ᠴᠤᠬᠤᠶ᠋ᠢᠬᠤ ᠳᠥᠷᠪᠡᠯᠵᠢᠨ ᠬᠡᠯᠪᠡᠷᠢ ᠶᠢᠨ ᠭᠣᠣᠯ ᠪᠠᠢᠢᠭᠤᠯᠤᠮᠵᠢ᠂ ᠲᠯᠭᠦᠨ ᠦ ᠡᠮᠦᠨ ᠡ
ᠲᠠᠯ ᠠ ᠳᠤ ᠵᠠᠯᠭᠠᠭᠤᠯᠤᠨ ᠪᠠᠢᠢᠭᠤᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠤᠷᠲᠤ ᠭᠣᠳᠵᠣᠭᠣᠢ ᠡᠭᠦ ᠯᠪᠴᠢ ᠲᠯᠢ ᠾᠢᠦᠩᠨᠦ ᠶᠢᠨ ᠢᠵᠠᠭᠤᠷᠲᠠᠨ ᠤ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠶᠤᠮ᠃ ᠲᠯᠭᠦᠳᠴᠢᠯᠯᠨ ᠵᠢᠷ ᠦᠨ ᠢᠷᠭᠡᠳ ᠦᠨ ᠴᠠᠭᠠᠷᠢᠭ
ᠳᠠᠷᠤᠭᠠᠰᠤ ᠲᠠᠢ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠪᠣᠯᠤᠨ ᠲᠣᠮᠣ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢᠨ ᠤ ᠳᠠᠭᠠᠭᠤᠯᠢ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠪᠤᠢ᠃
ᠨᠣᠶ᠋ᠠᠨ ᠠᠭᠤᠯᠠ ᠶᠢᠨ ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯᠲᠤ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠢ 1912 ᠣᠨ ᠳᠤ ᠰᠠᠨᠠᠮᠰᠠᠷ ᠦᠭᠡᠢ ᠪᠠᠢᠢ ᠠᠯ ᠢᠢᠠᠷ ᠢᠯᠯᠷᠯᠭᠦᠯᠦᠭᠰᠯᠨ ᠪᠥᠭᠡᠳ ᠣᠷᠣᠰ ᠤᠨ ᠰᠢᠳᠵᠢᠯᠯᠬᠦ ᠣᠬᠠᠭᠠᠨ ᠣ
ᠠᠺᠠ ᠧᠮᠢ ᠠᠴᠠ ᠲᠣᠮᠢᠯᠠᠭᠰᠠᠨ
《ᠮᠣᠩᠭ᠋ᠣᠯ ᠊᠊ ᠲᠦᠪᠡᠳ ᠦᠨ ᠡᠺᠰᠫᠧ ᠢᠼ
》1924 ᠣᠨ ᠳᠤ ᠠᠩᠬᠠᠨ ᠤ ᠮᠠᠯᠲᠠᠯᠭ ᠠ ᠶᠢ ᠬᠢᠵᠯᠢ᠃ ᠲᠤᠰ ᠡᠺᠰᠫᠧ ᠢᠼ ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯᠲᠤ
ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠲᠤ ᠡᠭᠦ ᠯᠪᠴᠢ ᠲᠯᠢ ᠲᠣᠮᠣ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ
6 ( ᠪᠠᠯᠯᠣ ᠢᠨ᠂ 1᠂ 6᠂ 23᠂ 25᠂ ᠺᠣᠨ ᠷᠠ᠋ᠢᠢᠶ᠋ᠸ ᠤᠨ ) ᠂ ᠲᠣ ᠣᠷᠬᠠᠢ ᠦᠭᠡᠢ ᠲᠣᠭᠠᠨ ᠤ ᠳᠤᠭᠤᠢ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ
(ᠠᠨ ᠷᠸᠧ ᠤᠨ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠵᠯᠷᠡ ) ᠮᠠᠯᠲᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠃ ᠤᠭ ᠡᠺᠰᠫᠧ ᠢᠼ ᠲᠤ ᠲᠣᠮᠢᠯᠠᠭ ᠠᠨ ᠢᠷᠯᠭᠰᠯᠨ ᠰ᠂ ᠠ᠂ ᠲᠧᠫᠯᠣᠤᠢᠾᠣ ᠂ ᠭ᠂ ᠢ᠂ ᠪᠣᠷᠣᠧᠻᠠ ᠨᠠᠷ 1925
ᠣᠨ ᠳᠤ ᠡᠭᠦ ᠯᠪᠴᠢ ᠲᠯᠢ 2 ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ( 12᠂ 24 ᠳᠣᠭᠡᠷ ) ᠨᠯᠮᠯᠵᠦ ᠮᠠᠯᠲᠠᠵᠠᠢ᠃ ᠲᠯᠭᠦᠨ ᠦ ᠳᠠᠷᠠᠭ ᠠ 1927 ᠣᠨ ᠳᠤ ᠰᠤ ᠤᠷ ᠪᠢᠴᠢᠭ᠌ ᠦᠨ ᠬᠦᠷᠢᠶ᠋ᠯᠯᠯᠩ ᠦᠨ
ᠠᠵᠢᠯᠲᠠᠨ ᠠ᠂ ᠳ᠂ ᠰᠢᠮᠤᠢᠻᠣ 
2 ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ (
5 ᠳᠣᠭᠠᠷ᠂ ᠰᠢᠮᠤᠢᠻᠣ ᠤᠨ ) ᠮᠠᠯᠲᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠃ 1954 ᠊᠊ 1955 ᠣᠨ ᠳᠤ ᠴ᠂ ᠳᠣᠷᠵᠢᠰᠦᠷᠦᠩ
ᠡᠭᠦ ᠯᠪᠴᠢ ᠲᠯᠢ
2 ᠪᠣᠯᠤᠨ ᠳᠤᠭᠤᠢ ᠬᠡᠯᠪᠡᠷᠢ ᠶᠢᠨ
9 ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ (
2 ᠊᠊ 9᠂ 11 ᠳᠣᠭᠠᠷ ) ᠮᠠᠯᠲᠠᠨ ᠰᠤ ᠤᠯᠵᠠᠢ᠃ ᠮᠥᠨ ᠲᠯᠷᠡ ᠪᠡᠷ 1955 ᠣᠨ ᠳᠤ ᠡᠭᠦ ᠯᠪᠴᠢ ᠲᠯᠢ
ᠪᠤᠯᠠᠰᠢᠨ ᠤ ᠳᠯᠷᠭᠡ ᠡ ᠪᠠᠢᠢᠷᠢᠯᠠᠬᠤ 8 ᠪᠠᠢᠢᠭᠤᠯᠤᠮᠵᠢ ᠪᠣᠯᠤᠨ 1 ᠳᠤᠭᠤᠢ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠶᠢ ᠮᠠᠯᠲᠠᠭᠰᠠᠨ ᠶᠤᠮ᠃ 1961 ᠣᠨ ᠳᠤ ᠴ᠂ ᠳᠣᠷᠵᠢᠰᠦᠷᠦᠩ
ᠾᠤᠢᠩᠭ᠋ᠠᠷᠢ ᠶᠢᠨ
ᠠᠷᠬᠧᠣᠯᠣᠭᠢᠴᠢ ᠢ᠂ ᠡᠷ ᠧᠯ ᠤᠨ ᠬᠠᠮᠲᠤ ᠬᠤᠵᠢᠷᠲᠤ ᠶᠢᠨ ᠠᠮᠠᠨ ᠳᠤ 2 ᠳᠤᠭᠤᠢ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠮᠠᠯᠲᠠᠵᠠᠢ᠃ ᠡᠭᠦᠨ ᠡᠴᠡ ᠬᠣᠢᠢᠰᠢ ᠲᠤᠰ ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯᠲᠤ ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠲᠤ ᠬᠡ ᠦ ᠬᠡ ᠦᠨ ᠤ ᠠᠭ ᠠ
ᠭᠦᠶ᠋ᠦᠮᠯᠭ᠌ ᠬᠠᠢᠢᠭᠤᠯ ᠬᠢᠭ ᠯᠭᠰᠯᠨ
ᠪᠠ 2006 ᠊᠊ 2015 ᠣᠨ ᠤ ᠬᠣᠭᠣᠷᠣᠳ ᠣ ᠮᠣᠩᠭ᠋ᠣᠯ ᠊᠊ ᠣᠷᠣᠰ ᠤᠨ ᠬᠠᠮᠲᠤᠷᠠᠭᠰᠠᠨ ᠰᠢᠳᠵᠢᠯᠯᠭᠡᠨ ᠦ ᠠᠩᠭᠢ 4 ᠢᠵᠠᠭᠤᠷᠲᠠᠨ ᠤ
ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠶᠢ ᠮᠠᠯᠲᠠᠨ ᠰᠢᠳᠵᠢᠯᠯᠭᠰᠯᠨ ᠪᠠᠢᠢᠨ ᠠ᠃
ᠨᠣᠶ᠋ᠠᠨ ᠠᠭᠣᠯᠠ ᠢᠢᠨ ᠪᠤᠯᠠᠰᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠨᠢ ᠬᠥᠷᠦᠰᠦᠨ ᠦ ᠣᠳᠴᠠᠯᠢᠭ ᠠᠴᠠ ᠬᠠᠮᠢᠶ᠋ᠠᠷᠴᠣ ᠣᠷᠣᠰᠢᠭᠤᠯᠭ ᠠ ᠶᠢᠨ ᠬᠡᠰᠯᠭ᠌ ᠲᠣ ᠪᠠᠢᠢᠬᠤ ᠮᠣ ᠣᠨ ᠪᠠᠢᠢᠭᠤᠯᠤᠮᠵᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ
ᠬᠠᠷᠢᠴᠠᠩᠭ᠋ᠤᠢ ᠰᠠᠢᠢᠨ ᠬᠠ ᠠᠭᠠᠯᠠᠭ ᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠠ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠠᠮᠢᠲᠠᠨ ᠤ ᠳᠦᠷᠰᠦ ᠶᠢ ᠥᠩᠡ ᠶᠢᠨ ᠤᠲᠠᠰᠤ ᠪᠠᠷ ᠬᠠᠳᠬᠤᠭᠰᠠᠨ ᠨᠯᠬᠡᠮᠯᠯ ᠡ ᠯᠯᠯ᠂ ᠳᠣᠮᠣᠭ ᠤᠨ ᠠᠮᠢᠲᠠᠳ ᠤᠨ ᠳᠦᠷᠰᠦ ᠶᠢ
ᠵᠯᠭᠡᠭ᠍ᠯᠯᠨ ᠴᠢᠮᠯᠭᠯᠯᠭᠰᠯᠨ ᠢᠰᠯᠭᠡᠢ ᠰᠢᠷᠢᠮᠯᠯ ᠰᠢᠷᠢ ᠯᠭ᠌᠂ ᠭᠷᠧᠺ ᠊ ᠷᠣᠮ ᠤᠨ ᠳᠣᠮᠣᠭ ᠤᠨ ᠪᠤᠷᠬᠠᠳ ᠤᠨ ᠳᠦᠷᠰᠦᠲᠦ ᠬᠥᠭᠡᠭᠡᠮᠯᠯ ᠮᠥᠩᠭᠥᠨ ᠡ ᠯᠯᠯ᠂ ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠪᠢᠴᠢᠭ᠌ ᠲᠯᠢ ᠴᠢᠢ
ᠪᠤ ᠤᠭ ᠲᠠᠢ ᠠᠶ᠋ᠠᠭ ᠠ᠂ ᠣᠯᠠᠨ ᠲᠥᠷᠥᠯ ᠦᠨ ᠠᠯᠲᠠ᠂ ᠮᠥᠩᠭᠥ᠂ ᠦᠨᠯᠲᠦ ᠴᠢᠯᠠᠭᠤᠨ ᠡ ᠯᠯᠯ ᠦᠳ᠂ ᠬᠦᠷᠯᠯ ᠰᠠᠪᠠ ᠰᠠᠭᠤᠯᠭ ᠠ᠂ ᠲᠣᠮᠣ ᠰᠢᠪᠠᠷ ᠸᠠᠭᠠᠷ ᠵᠯᠷᠡ ᠬᠣᠪᠣᠷ ᠰᠣ ᠣᠨ
ᠣᠯ ᠠᠪᠤᠷᠢ ᠨᠤᠭᠤᠳ ᠢᠯᠯᠷᠯᠭᠰᠯᠨ ᠳᠯᠯᠯᠬᠡᠢ ᠳᠣ ᠠᠯ ᠠᠷᠲᠠᠢ ᠳᠤᠷᠠᠰᠬᠠᠯ ᠶᠤᠮ᠃ ( ᠭ ∙ ᠷᠢᠭᠽᠢᠨ )

Домогт Гүрний Үр Сад

https://www.facebook.com/Descendant.of.The.Great.Empire.Mongolia/photos/a.335515743446931.1073741828.335502356781603/429173890747782/?type=3&theater