Ерөнхийлөгчийн дараах шалгуурыг даваагүй гурван сая МОНГОЛЧУУД
Энэ жилийн Үндэсний бахархлын өдрөөр “Чингис хаан” одонгийн эзэн тодрохгүй нь тодорхой боллоо. Учир нь Ерөнхийлөгч маргааш болох Монголчуудын бахархалт өдрөөр "Чингис хаан" одонг олгохгүй болсноо хэвлэлийн албаараа дамжуулан мэдэгдэв.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2013 оны 171 дүгээр зарлигийн хавсралтаар “Чингис хаан” одонд нэр дэвшүүлэх, шагнах журмыг баталсан байдаг. Энэ журмын 3.2-д зааснаар “Чингис хаан” одонгоор шагнагдах иргэнийг Их Эзэн Чингис хаан мэндэлсэн билгийн тооллын өвлийн тэргүүн сарын шинийн 1-ний өдрөөс өмнө 10 хоногийн дотор олон нийтэд зарлах ёстой байсан.
Тэгэхээр энэ жилийн өвлийн эхэн сарын шинийн нэгэн “одонгүй өдөр” болж, Монголын шинэ үеийн түүхэнд үлдэх нь. Шалтгаан нь Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболдын хэлснээр "Чингис хаан одонг хүртэх шалгуур хангасан хүн байхгүй" гэнэ. Гурван сая монголчуудаас маань жилдээ ганцхан тохиох Их эзнийхээ одонг хүртэх шалгуур хангасан хүн байхгүй гэх нь арай доромжлол юм биш биз гэж эргэлзмээр. Тэрбээр “...энэ хүмүүс дунд өмнөх жилүүдийн Чингис хаан одонгийн эздийн шалгуур хэмжээнд хүрэхээр нэр дэвшигч байгаагүй” гэжээ.
Монголчууд гурван саяулаа хэрнээ "Чингис хаан" одонг авчих хүн байхгүй гэхээр Ерөнхийлөгчийн шалгуур их л өндөр болоод явчихлаа. Тиймээс Ерөнхийлөгчийн ямар шалгуурыг даваагүйг сонирхвол,
Шагнал шалгууртай, өндөр босготой байхыг дэмжинэ ээ. Гэхдээ 3.2 сая хүнээс шалгуур хангах ганц хүн жилдээ олдсонгүй гэдэгтэй санал нийлэхгүй. Хэрэв үнэхээр тийм хатуу шалгуур босготой юм бол өмнөх “Чингис хаан” одонгуут ямар шалгуурыг яаж давсан юм бэ гэсэн асуулт зүй ёсоор гарч ирнэ. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн асан Р.Гончигдорж, Ерөнхийлөгч асан Н.Багабанди. УИХ-ын дарга асан Д.Дэмбэрэл гэхчлэн ямар шалгуураар энэ эрхэм дээд шагналтан болов гэсэн эргэлзээ олон нийтийн дунд байдгийг үгүйсгэхгүй.
Чингис хаан одонг олгох журмын 2.1.1-д: “Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, үндэсний эв нэгдлийг бататган бэхжүүлэх, эх орондоо хүмүүнлэг, ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлж, нийгмийн дэвшлийг хангах, төрт ёс, түүх соёлынхоо уламжлалыг гүнзгий судалж, хойч үедээ өвлүүлэх, тэдгээрийг бусад оронд сурталчлан таниулах үйлсэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж, төр, нийгэм, үндэстний өмнө онцгой гавьяа байгуулсан Монгол Улсын иргэн” гэжээ. Өөрөөр хэлбэл энэ бол шалгуур нь.
Энд тодотгож хэлэхэд “төр, нийгэм, үндэстний өмнө онцгой гавьяа байгуулсан” гэдэг үгийг дахин хэлмээр байна. Өнгөрсөн жил олимпийн аварга Н.Түвшинбаярт “Чингис хаан” одон гардуулахад “Ерөнхийлөгч хайртай тамирчнаа шагначихлаа” гэж хэн ч барьцаагүй, алга ташин дэмжиж, шагнал нүдээ оллоо хэмээн баярласан ард түмэн.
Харин энэ жил шагналын шалгуур хангах хүн олдсонгүй гэдгээс чинь улбаалаад олимпийн бас нэг аваргатай гэдгээ эргэн санах шалтгаан болов. Тэр бол Бээжингийн олимпийн алтан медальт боксчин Э.Бадар-Ууган. Энэ хүн “Чингис хаан” одон хүртлээ гэхэд хэн ч гайхахгүй. Зүгээр зэрэгцүүлж харвал ийм.
Лодонгийн Түдэв гэж Монголын бүхэл бүтэн үеийн оюуны хөтөч их хүмүүн насны нар хэвийсэн хойноо нам жимхэн амьдарч явна. Уран зохиолоор дамжуулж Монголын үүх түүх, уламжлал соёлыг ертөнцөд хүргэж, үе үеийн өсвөр насныхныг “Хорвоотой танилцуулсан” энэ хүн Монголд оюуны маш том өв үлдээж буй гавьяатан гэдэгтэй санал нийлэх хүн олон байж таарна.
Энэчлэн Эзэн хааныхаа одонгоор энгэрээ мялаах гавьяатай олон хүн Монголд бий.
Тэр бүхнийг шалгуур хангасангүй гээд хажиглаж зожиглох хэрэггүй. Монгол төрийн шагналд хүртэл ашиг сонирхлын зөрчил хавчуулагдаад байгаа юм биз дээ. Төрийн тэргүүн болон түүний тамгын газрынханд хэн таалагдснаар бус ард түмэн хэнийг таалж байгаа вэ гэдэг нь жинхэнэ шалгуур шүү дээ. Мэдэхгүй, чадахгүй байвал ард түмнээсээ асуусан ч яахав.
М.Нэргүй
