“Зуун жилийн ганцаардал”-ын домог
"Зуун жилийн ганцаардал” дээр сэлүүрчин боол мэт л 18 сар суусны дараа 1966 оны есдүгээр сард Габриель Маркес 500 хуудас гар бичмэлээ Буэнос Айрес руу илгээхээр Мехико хот дахь гэрээс нь хамгийн ойр шуудангийн салбар руу явжээ. Тэнд очсоныхоо дараа тэр болон эхнэр Мерседес нь гар бичмэлийнхээ зөвхөн талыг нь явуулах мөнгөтэй байгаагаа мэдсэн гэдэг. Дэвсгэртүүд, зоосон мөнгөө дахин тоолж үзээд гар бичмэлээ дахин жинлэж үзэв. Шуудан дээр эргэж ирж мөнгөө төлөөд "Зуун жилийн ганцаардал”-ын эхийн талыг нь л Буэнос-Айерс дахь хэвлэлийн компани руу явууллаа.
Гэртээ буцаж ирээд тэдэнд үлдээд байсан хатаагч, халаагч, холигч зэрэг гэр ахуйн цахилгаан хэрэгслээ барьцаанд тавьж үлдсэн хэсгийг нь илгээжээ. Шуудангаас гараад Мерседесийн хэлсэн үгийг Габо хожим нь олон удаа дурсан ярьсан билээ. Хайртай гэргий нь 18 сарын турш дотроо хуримтлуулсаар явсан тэрхүү бухимдлаа "Энэ зохиол одоо муу зохиол болох нь дутаж дээ” гэж ганцхан амьсгаагаар хэлсэн гэдэг.
ДОМОГ ЯРИА БА БОДИТ БАЙДАЛ
"Зуун жилийн ганцаардал” романы анхны хэвлэлт
Габриель Гарсия Маркес бодит байдлыг илүү сэтгэл татам, сэрдхийлгэм болгохын тулд уран сэтгэмжлэн баяжуулсан байж болзошгүй нь түүний амьдралд тохиолдсон адал явдлаас харагддаг. "Амьдрал бол туулж өнгөрүүлсэн тэр зүйл биш, харин хэн нэг нь санан дурсаж бусдад өгүүлж байдаг зүйл юм” хэмээн тэрээр дурдатгал номныхоо өмнөтгөл үгэнд онцолсон байдаг. "Зуун жилийн ганцаардал” дээр ч ганцхан ийм зүйл болсон юм биш. Үнэндээ, Гарсия Маркес энэхүү зохиолынхоо үндэс, гол санааг домог яриа, ид шидийн мананд төөрүүлэхийн тулд анхаарлаа хандуулсан юм. Габо 2002 онд Колумбын "Cambio” сэтгүүлд нийтлэгдсэн "Романы дараахь роман” өгүүлэлдээ Нобелийн шагнал авчирсан алдарт зохиол хэрхэн төрж байснаа дурсан ярьсан байдаг.
"1965 оны эхээр Мерседес бид хоёр хоёр хүүхдээ аваад Акапулькод хэд хоног амрахаар автомашинаараа явж байлаа. Гэнэт зам дээр гарч ирсэн үхрийг золтой л дайрчихсангүй, үхрээс бултаж хэд мурчигнаад зогслоо. Сэтгэл минь ч гэнэт хачин болж хямарч орхив. Тэгтэл Родриго,
-Би ч бас том болохоороо зам дээр гарч ирсэн үхрийг алж орхино хэмээн ихэд баяртайгаар хашгирч билээ.
Далайн эрэг дээр очсон ч би нэг ч минут тайвширч чадсангүй. Мягмар гаригт бид Мехико хот руу буцаж ирээд сэтгэлд тэвчихийн аргагүй буцалсаар байгаа эхний өгүүлбэрийг бичихээр бичгийн машиныхаа ард суугаад "Тэрхүү явдлаас хойш олон жилийн дараа хурандаа Аурелиано Буэндия цэргүүдийн өмнө буудуулах гэж зогсож байхдаа эцэг нь мөс үзүүлэхээр авч явсан эртний нэгэн үдшийг эргэн саналаа” хэмээн тэрлэв.
Тэр цагаас хойш намайг эзэмдсэн хөөрүү мөрөөдөлдөө умбаж Макондог чөтгөр рүү авч явсан хэмээх сүүлчийн мөр хүртэл нэг ч өдөр зогсоогүй” хэмээн Габо "Зуун жилийн ганцаардал”-ыг хэрхэн эхлүүлж, дуусгаснаа дурсан өгүүлсэн билээ. Мексикийн хамгийн алдартай амралт зугаалгын газар болох Акапулько явах замд тэрхүү "гайтай” үхэр таараагүй бол дэлхий дахиныг одоо ч гайхуулсаар байгаа "Зуун жилийн ганцаардал” роман төрөхгүй байсан ч юм билүү.
50 жилийн өмнө хэвлэгдэж байсан "Зуун жилийн ганцаардал” роман эдүгээ домог болсон ч амьд, амьд домог хэвээрээ. Агуу Габогийн хожим нь Нобелийн шагнал хүртэх заяатай "Зуун жилийн ганцаардал” романыг анх хэвлэсэн Буэнос-Айресийн хэвлэлийн компани эхний долоо хоногт 1800 ширхгийг зарсан гэдэг. Дараагийн долоо хоногт борлуулалт эрс нэмэгдэж 8000 хувь хэвлэгдсэн энэ зохиол гурван долоо хоногийн дотор л дуусчээ. Ийнхүү Габриель Гарсия Маркес хэмээх эрхмийг дэлхийн уран зохиолын ертөнц хүлээн зөвшөөрч Сайхан Ремедиостой хамт тэнгэр рүү хөөрсөн цагаан даавууны дэвэлтэд гэрэлтсэн нэр хүнд тэнгэрээс Габогийн дээр бууж ирсэн юм. "Зуун жилийн ганцаардал” зохиолынхоо амжилтыг тэмдэглэх гэж тэр үед Буэнос Айрест анх удаа очсон Габо энэ хотод дахиж хэзээ ч очоогүй билээ. Даруухан, энгийн Габриель тэр цагаас хойш өмнөх шигээ хүн биш болж, Аргентины нийслэлд хэзээ ч буцаж очоогүй юм. "Буэнос Айрест очихдоо болгоомжтой байх хэрэгтэй. Чамайг зовоож ч мэднэ” гэж тэрээр хэлсэн удаатай. Алдарт зохиолчийн энэ үг ямар утга агуулгатайг хэн ч тайлж чадаагүй боловч Буэнос-Айрес хот "Зуун жилийн ганцаардал”-ын домогтой салшгүй холбоотой нь дамжиггүй юм.
Н.МӨНХЖИН
