Хоёрхон монгол гэрээс олон улсын эрчим хүчний гарц хүртэл

Баяннуур хотын Ганцмод боомтын Удирдлагын хорооноос 11-р сарын 12-нд сайн мэдээ ирлээ. 10-ны өдрийн байдлаар Ганцмод боомт 31 сая 4456 мянган тонн импорт, экспортын ачаа тээвэрлэсэн байна. Ачааны хэмжээ бүгд шилжсэнээс хойш шинэ дээд амжилт тогтоож, гаалийн бүрдүүлэлтийн хэмжээ Хятад улсын хуурай замын боомтуудыг тэргүүлсээр байгаа бөгөөд ӨМӨЗО-оос тогтоосон 22 сая тоннын зорилтыг хугацаанаас 4 сарын өмнө биелүүлэв.

        Ганцмод боомт дахь ухаалаг шалган нэвтрүүлэх цэгүүдэд Монгол Улсын нүүрс, зэсийн нунтаг ачсан хэд хэдэн машин ар араасаа гааль руу орж ирнэ. Үүний зэрэгцээ улбар шар, улаан өнгийн AGV маркийн жолоочгүй олон ачааны машин Хятад, Монголын хилийн уулзварын бүсэд импортын нүүрсээр дүүргэсэн чингэлэгүүдийг өргөж, автоматаар заасан маршрутаар чиглүүлж, гаалийн бүрдүүлэлтээ эмх цэгцтэй хийжээ. Одоогоос 30 гаруй жилийн өмнө хоёрхон монгол гэртэй байсан Ганцмод боомтыг нүдний өмнө өрнөж буй хөгжил цэцэглэлттэй холбоход хэцүү.

        Ганцмод гэдэг нь "Хосгүй" гэсэн утгатай. Хятадын талаас Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хоттой хамгийн ойр байдаг хуурай газрын боомт юм. 1989 оны 12-р сард Ганцмод нь ӨЗО-ы Засгийн газраас Хятад, Монголын хилийн худалдааны түр дамжин өнгөрөх боомтоор батлагдаж, хоёр сарын дараа анх удаа бараагаа дамжуулж, арьс, шир, мах, бусад малын гаралтай бүтээгдэхүүн импортолж, өдөр тутмын хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн экспортолж байв.

        Тэр үед Ганцмод боомтын ачаа хүргэх цэгийн нөхцөл энгийн, орчин нь хэцүү байсан. Ганцмодын хилийн шалган нэвтрүүлэх өртөөний анхны дарга асан Дамрин гуай хэлэхдээ "Тухайн үед боомтын дэд бүтэц бүхэлдээ сул байсан. Станц нь жийп машинтай, хэдхэн цагдаатай байсан. Тэд Урадын дунд хошуунаас Ганцмод боомт руу өглөө бүр хяналт шалгалт хийхээр хөдөлж, шөнө нь ажлаа тараад буцаж явдаг. Нэг удаад ирж явахдаа 270 км явдаг байсан. Маш хэцүү байлаа! Тэр үед худалдааны газар хоёрхон монгол гэртэй байсан. Будаа, гоймон, элсэн чихэр, өдөр тутмын хэрэглээний зарим бүтээгдэхүүнийг импортлон, ноос, арьс шир болон бусад малын гаралтай бүтээгдэхүүн импортолж байсан" гэлээ.

        Ганцмод боомт нь нэгэн цагт элс тоостой, хүн ам сийрэг суурьшсан үржил шимгүй газар байсан. Жилийн турш 100 гаруй өдөр салхилна. Элсэрхэг нутаг байсан. Өвлийн улиралд гадаа - 35 хэм хүртэл хүйтэрнэ, гадаргын температур зуны улиралд  + 60 хэм хүртэл халдаг байсан.

        Гаалийн ахмад ажилтнууд гаалийн байр анх баригдаж байсныг эргэн дурсахдаа "Өмнө нь энд нэг зам, нэг дэнлүү, нэг гудамжтай байсан. Гадаа хүчтэй салхи салхилж, байшин дотор ч бага зэрэг салхи нэвт орж ирдэг байсан. Ундны усаа тогтмол хадгална. Ус, цахилгаан тасрах нь энгийн үзэгдэл байсан" гэв.

        Нөхцөл байдал хүнд байгаа ч монгол дээл, савхин гутал өмссөн Монгол Улсын хилийн дагуу амьдарч байгаа хүмүүс энд цугладаг.

        1992 онд Ганцмод боомтыг улирлын чанартай нээлттэй боомтоор баталгаажуулж, Хятад, Монгол хоёр улс ган, цемент зэрэг томоохон гүйлгээг энд хийж эхэлсэн. Өөрчлөлт, нээлттэй байдлыг гүнзгийрүүлэхийн хэрээр Ганцмод боомтын худалдааны хэмжээ тасралтгүй нэмэгдэж, 2009 онд жилийн турш нээлттэй хурдны замын боомт болгон баталсан. “Бүс ба зам” бүтээн байгуулалтыг ахиулсан нь Ганцмод боомтын хөгжилд түлхэц өгсөн.

        Ганцмод боомт дахь уул уурхайн эрчим хүчний зориулалтын сувгийн гадаа Монгол Улсын дугаартай, нүүрс ачсан хүнд даацын машинууд сувгийн шалган нэвтрүүлэх боомт руу орохоор дугаарлана. Гаалийн бүрдүүлэлтийн талбайд жижүүр байхгүй, ачааны машин бүр зөвхөн шалган нэвтрүүлэх цэг дээр хэдхэн секунд зогссоноор хяналт шалгалт, гаргах үйл явц үр дүнтэй дуусан гаалийн бүрдүүлэлт саадгүй хийгддэг.

        Ганцмодын Ухаалаг Удирдлагын Төв рүү ороход цагийн үйл ажиллагааны төлөв байдал нь харахад л ойлгомжтой.

        Ганцмод боомтын орлогч дарга Боомтын удирдлагын хорооны дарга Тянь Гүйхү "Боомт нь үйлчилгээний хяналт, гаалийн бүрдүүлэлтийн нөхцөл байдлын "нэг зураг", аюулгүй байдлын онцгой байдлын үед цаг алдалгүй хариу арга хэмжээ авах, иж бүрэн мэдээллийг нэгтгэх, мэдээллийн нөөцийг хуваалцах, статистикийн шинжилгээний автоматжуулалт зэрэг зургаан чиг үүргийг хэрэгжүүлсэн" хэмээн танилцуулав.

        Дэд бүтцийн бүтээн байгуулалт өдрөөс өдөрт сайжирч, энэ онд нийт 1 тэрбум 462 сая юанийн төрөл бүрийн хөрөнгө оруулалт хийж, гаалийн бүрдүүлэлтийн чадавхыг дээшлүүлж, нээлттэй байдлын дүр төрхийг дээшлүүлжээ.

        Хил дамнасан тээврийн төрөлжсөн хэлбэрийг идэвхтэй судалж, автомашины тээвэр, AGV, төмөр зам, ухаалаг тэнгэрийн төмөр зам зэрэг олон төрлийн тээврийн гаалийн бүрдүүлэлт, ачааны шинэ загварыг цогцоор нь бий болгожээ.

        “Бид ногоон, ухаалаг, үр ашигтай, аюулгүй орчин үеийн боомт байгуулах зорилтыг дэвшүүлж, томоохон төслүүдийн бүтээн байгуулалтыг үргэлжлүүлэх, дэд бүтцийг шинэчлэх, гаалийн бүрдүүлэлт, ачаа тээврийн үр ашгийг дээшлүүлэх, хот, суурин газрын амьдрах орчныг сайжруулах, дотоод, гадаад тээвэрлэлтийг саадгүй хангахаар шаргуу ажиллаж, цэцэглэн хөгжсөн чухал гүүрэн гарцыг бий болгоход хувь нэмрээ оруулна” хэмээн Тянь Гүйхү ярив.

        Хоёрхон монгол гэртэй түр хугацааны боомтоос худалдаачид цуглардаг жилийн турш нээлттэй үйл ажиллагаа явуулдаг боомт хүртэл, улирлын чанартай нээлттэй боомтоос улсдаа хамгийн их ачаа тээвэр хийдэг хурдны замын боомт хүртэл Ганцмод боомт нь хилийн худалдааны эрч хүчтэй олон улсын эрчим хүчний шинэ хот болон хувирчээ.