Саудын Арабын хар алтны нөөц барагдаж байгаа юу?
Саудын Арабын хар алтны нөөц бага багаар шавхагдаж байна гэж олон судлаач бодож байна. Харин сэтгүүлч Роберт Рапьер энэ эргэлзээг арилгахыг зорьж “Форбес” сэтгүүлд нийтлэл бичжээ. Тэрээр “Венесуэлийг дэлхийн хамгийн их хар алтны буюу 303 сая тонн хүрэх баррелийн нөөцтэй болохыг баталсныг сануулсан” байна. Гэхдээ энэ нөөцийн ихэнх хэсэг нь хүнд жингийн газрын тос учраас эдийн засгийн аргаар хүчинтэй байгаа үнэ ханшаар тооцож үйлдвэрлэж болохгүй. Тиймээс Венесуэлийн газрын тосны нэг хэсгийг батлагдсан нөөцийн ангилалд хамруулж болохгүй гэж сэтгүүлч бичжээ. Түүнчлэн Роберт Рапьер тус улсын нөөц 2005 онд 80 сая тонн баррелиас 2014 он хүртэл 300 сая тонн баррель болж нэмэгдсэн болохыг санууллаа. Гэхдээ газрын тосны шинэ ордыг нээсэн нь үүний нэмэгдэх шалтгаан биш.
Тэр үед газрын тосны үнэ гурван оронтой тоогоор үнэлэгдэх хэмжээнд хүрсэн гэв. Тиймээс Венесуэлд энэ нээлтээр олдсон ордыг батлагдсан газрын тосны нөөцийн ангилалд оруулсан ажээ. Энэ нь үйлдвэрлэхэд зориулсан эдийн засгийн баталгаа болсон газрын тос гэсэн үг юм байна. Харин Саудын Араб 2005 онд 264 сая, 2014 онд 267 сая газрын тосны нөөцтэй нь батлагдсан гэж мэдээлэв. Гэхдээ газрын тосны үнэ дээд цэгтээ хүртэл нэмэгдэхээс өмнө байгалийн энэ баялгийг олборлох нь ашигтай гэж үзэж байв. Энэ нь Саудын Арабын газрын тосны батлагдсан нөөц нь дэлхийн нөөцний 16 хувийг бүрдүүлдэг нь дэлхийн хар алтны зах зээлд их чухал үүрэг гүйцэтгэдгийн шалтгаан гэж сэтгүүлч Роберт Рапьер онцлов. Харин Саудын Араб нь 1982 онд тэдний газрын тос, байгалийн хийн баримтад дүн шинжилгээ хийхийг зөвшөөрөхөө больсон байна. Харин болж болзошгүй байсан олон нийтийн тендер явуулахад бэлдэх үеэр Саудын Арабын өмчит газрын тос, байгалийн хийн “Арамко”компани газрын тосны батлагдсан нөөцийг тогтоох хөндлөнгийн шалгалт хийжээ. Үүний үр дүнд Арабын ертөнцийн энэ улс хамгийн багадаа 270 сая тонн баррель газрын тосны нөөцтэй гэсэн тооцоог гаргасан байна.
Гэвч газрын тосны нөөц нь шавхагдаж байгаа гэсэн эргэлзээ арилаагүй хэвээр байгаа аж. Тухайлбал, эдийн засагч, профессор Мамду Г.Саламе Саудын Арабын хар алтны нөөцийн хэмжээ 70-74 сая тонн бареллийн хооронд хэлбэлзэж байгаа гэж үзжээ. Харин нийтлэлийг бичсэн сэтгүүлч “Би нэг удаа үүнтэй төстэй тооцоо хийж байсан. Гэхдээ Саудын Араб 1982 оноос хойш нэмж газрын тосны орд олсон” гэж үзэж байгаагаа нийтлэлдээ бичжээ.
Х.ОЮУНБОЛД
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
