Г.Хэрлэнчулуун: Төр засгаас гаргаж байгаа шийдвэр, хэрэгжүүлж байгаа ажил иргэдийн амьдралд түшиглэсэн, иргэддээ ойрхон, бодитой байх ёстой

Хэнтий аймгийн Засаг даргын орлогч Г.Хэрлэнчулуунтай “Иргэн төвтэй төрийн үйлчилгээний жил”, иргэдийн оролцоо, Хэнтий аймгийн шинэ санаачилгын тухай ярилцав.

-МУ-ын Засгийн газраас 2019 оныг “Иргэн төвтэй төрийн үйлчилгээний жил” болгон зарлалаа. Үүний урьтач нөхцөл болж, танай  аймаг тодорхой ажлууд зохион байгуулжээ. Тухайлбал аймгийн даргын мөрийн хөтөлбөрийн гол зорилтуудын нэг нь ард иргэддээ төрийн үйлчилгээг хүргэх байсан. Өнгөрсөн хугацаанд энэ талаар ямар ажил хийсэн бэ?

2016 оноос хэрэгжүүлж ирсэн Монгол ардын намын мөрийн хөтөлбөр, аймгийн Засаг даргын 2016-2020 онд хэрэгжүүлэх мөрийн хөтөлбөрт хүн төвтэй төрийн үйлчилгээг бий болгох томоохон зорилтыг хэрэгжүүлэхээр тусгасан. Энэхүү зорилтын хамгийн том илэрхийлэл нь 2018 оныг “Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жил” болгон зарласан явдал байлаа. Бид улсын хэмжээндээ жишиг болохуйц ажлуудыг хэрэгжүүллээ.

-Улсын жишиг болсон гэдэг ойлголт өөрөө их өргөн утгатай л даа. Тиймээс энэ ойлголтыг юугаар нотлох вэ?

Бидний санаачилга, хэрэгжүүлсэн ажил эздэдээ, олон нийтэд хүрсний илэрхийлэл болж, хэд хэдэн аймаг манай жишгийг даган 2019 оныг “Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жил” болгон зарласан. Манай бүх туршлага, хэрэгжүүлсэн ажлыг тэр чигээр нь хуулбарлаж, аймагтаа хэрэгжүүлж эхэлсэн болохоор улсын хэмжээнд сайн туршлага болсон юм болов уу гэж дүгнэж байна. Үүнийг олон талаас авч үзнэ. Энгийн, ойлгомжтойгоор тайлбарлахад Засаглал, бизнесийн үр ашиг, дэд бүтэц, бүтээн байгуулалт, төрийн үйлчилгээний гэх мэтчилэн гол шалгуур үзүүлэлтээр хамгийн их ахиц гарсан аймгаар нэрлэгдсэн байна. Үүнийг би санаанаасаа зохиож хэлээгүй. Монгол улсад 7 дахь жилдээ судалгаа хийж байгаа Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвөөс гаргасан байна.

Гэр бүлийг дэмжих жилийн хүрээнд 194 ажил зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 98271 хүнийг хамруулсан

-Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жилийн хүрээнд ямар ажлууд хийсэн бэ?

Аймгийн бүх сум, тосгод, албан байгууллага, агентлаг хэлтэс, ААН-үүд үйл ажиллагааны төлөвлөгөөндөө гэр бүлд чиглэсэн олон талт ажлыг өрнүүлсэн. Үүний нэгээхэн баталгаа бол албан байгууллага, агентлаг хэлтсүүд дотооддоо гэр бүлийн өрөө, хүүхдийн өрөө тохижуулж, сар бүр гэр бүлүүддээ чиглэсэн үйл ажиллагааг зохиож хэвшсэн. Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жилийн хүрээнд нийтдээ нэг тэрбум гаруй төгрөгийн хөрөнгө босгож, зарцуулсан дүн мэдээ гарлаа. Төрийн болон ТББ-ууд, ААН-үүд, ард иргэдийнхээ оролцоотойгоор 194 ажил зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 98271 хүнийг хамруулсан. Мөн 7 суманд 31 өрх шинэ гэртэй, 14 өрх байшинтай, 5 айл хашаатай болж, зорилтот бүлгийн 96 өрх газраа хууль ёсны дагуу өмчилсөн. Малжуулах хөтөлбөрт нийт 128 залуу гэр бүл хамрагдаж, 601 сая төгрөгийн мал олгосон бол, аймгийн хэмжээнд 1045 хүн түр болон байнгын ажлын байраар хангагдаж, зорилтот бүлгийн 36 өрхийн амьжиргааг дэмжих үүднээс ОУБ-аас хэрэгжүүлж буй төсөл, хөтөлбөртэй хамтран 37 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмжөөр хангасан дүн мэдээ гарсан.

-Нэлээдгүй чамбай судалгаа гарчээ. Та бүхэн сумддаа, тэр дундаа малчдын хотонд хүрч төрийн үйлчилгээг хүргэсэн нь олон нийтийн таашаалыг хүртсэн. Энэ ажил үргэлжлэх үү?

Бүтэн жилийн хугацаанд төрийн байгууллагууд маань нээлттэй хаалганы зарчмаар ажилласан. Мөн сар бүрийг байгууллагууддаа оноон өгч, бүтээлч ажлын туг аялуулсан. Төрийн байгууллагууд салбар салбараараа орон нутагт, сумдад багт хүрч ажилласан. Ганцхан жишээ дурдахад тав, есдүгээр сард гэр бүлд хүрэх төрийн үйлчилгээнд анхаарсан. Яг үүн шиг “Гэр бүл ба Эрүүл мэнд”, Гэр бүл ба Ажлын байр, “Гэр бүл ба Хөрөнгө оруулалт”, “Гэр бүл ба Боловсрол”, “Гэр бүл ба Нийгмийн хамгаалал”, “Гэр бүл ба Монгол ёс заншил” гэхчлэн бүх саруудад чиглэсэн  томоохон зорилтуудыг дэвшүүлэн ажилласан. Зөвхөн тав, есдүгээр сарын гэр бүлд хүрэх төрийн үйлчилгээний хүрээнд  аймгийн ИТХ-ын дарга, Засаг дарга, Засаг даргын орлогчдоор ахлуулсан тус бүр 20 гаруй хүний бүрэлдэхүүнтэй, дөрвөн ажлын хэсэг сумдынхаа бүх багт, малчны хотонд очиж, 11 төрийн байгууллагын 43 нэр төрлийн үйлчилгээг хүргэсэн. Ингэснээр төрийн үйлчилгээний чанар хүртээмж, иргэдийн эрүүл мэндийн байдал, орон нутгаас үзүүлж байгаа тусламж, дэмжлэгийн талаар мэдээллийн сантай болж, цаашдаа хэрэгжүүлэх бодлогын баримт бичигтэй боллоо. Өнгөрсөн жил иргэдээс гарсан санал, хүсэлтийг нэгтгэж холбогдох асуудлыг харьяа байгууллагуудаар шийдвэрлүүлэн эргээд иргэддээ хариуг нь албан ёсоор хүргүүлсэн. Энэхүү ажлыг бид 2019 онд үргэлжлүүлнэ. Ирэх дөрөвдүгээр сарын эхнээс бүх сумддаа хүрч ажиллана.

-Ажлын гол үр дүн нь юу байсан бэ?

Би дээр хэлсэн. Мэдээллийн сан, бодлогын баримт бичигтэй боллоо. Иргэдийнхээ гэрт нь хүрч, төрийн мэдээллийг, төрийн үйлчилгээг хүргэлээ. Хөдөө сумдын алслагдсан багийн иргэд маань мэдээллээс хоцорсон, төрийн үйлчилгээг төдийлөн тухай бүрт нь хүртэж чадахгүй байдал ажиглагдсан. Дээр нь аймаг орон нутгийнхаа ажил, бодлогын талаарх мэдээллийг хангалттай сайн авч чаддаггүй юм билээ. Шинээр батлагдаж байгаа хууль тогтоомжийн талаарх мэдээлэл, нийгмийн хамгааллын чиглэлээр олгогдож байгаа тусламж дэмжлэгт хамрагдаж чадаагүй айл, өрх байна. Малчны хотонд явуулын амбулатори хүрч, 13 сумын 22000 иргэн нарийн мэргэжлийн эмч нарын үзлэг шинжилгээнд хамрагдсан. Иргэдийнхээ өвчлөлийн байдлын талаар тодорхой мэдээлэлтэй боллоо.

Засаглал, бизнесийн үр ашиг, дэд бүтэц, бүтээн байгуулалт, төрийн үйлчилгээний гэх мэтчилэн гол шалгуур үзүүлэлтээр хамгийн их ахиц гарсан аймгаар нэрлэгдсэн

-Танай аймагт хохирогч хамгаалах байр, нэг цэгийн үйлчилгээний төв, залуучуудын хөгжлийн төв гэх мэтчилэн бүтээн байгуулалт чамгүй их явагдсан. Өөрөөр хэлбэл төрийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэх таатай орчин бүрдсэн гэж ойлгож байгаа. Иргэдийн оролцоогоо хэрхэн нэмэгдүүлж байна вэ?

Манай аймагт 2016-2018 онд 90 гаруй тэрбум төгрөгийн, 2019 онд 70 шахам тэрбум төгрөгийн бүтээн байгуулалт өрнүүлж байна. Төрийн байгууллагууд иргэдэд тав тухтай орчин, найрсаг үйлчилгээ үзүүлэх ёстой. Бүх сумд анхан шатны нэгж болох багийн төвтэй болж байгаа. Иргэд уулзаад асуудлаа ярилцдаг, төрийн үйлчилгээ авдаг, тулгарсан асуудлаа шийдвэрлэх боломж нөхцөлийг бүрдүүлэхийг хичээн ажиллаж байна. Мөн төр, иргэдийн уялдаа холбоог сайжруулах, мэдээ, мэдээллийг түргэн шуурхай үнэн бодитоор хүргэх, солилцох, иргэдийг аливаа үйл ажиллагаанд оролцох идэвх санаачилгыг нэмэгдүүлэх, орон нутагт тулгамддаг асуудлуудыг хамтдаа шийдвэрлэх зорилгоор манай аймаг “Иргэдийн оролцоотой шинэ Хэнтий” төслийг анх удаа санаачлан хэрэгжүүлж эхэллээ. Анх Баян-Овоо сум орон нутгийн хөгжлийн санд иргэдээс санал авах төлөвлөлтийн үе шатанд “Аравт” дэд төслийг санаачлан туршсанаар иргэдийнхээ ирц, оролцоог нэг жилийн дотор 4 дахин нэмэгдүүлж, 70 гаруй хувьд хүргэсэн. Тиймээс энэ төслийг бүх сумдад хэрэгжүүлэхээр шийдвэр гаргасан. Энэ оны эхэнд сумддаа төсөл хэрэгжүүлэх хөгжлийн чиглүүлэгчдийг сургалтад хамрууллаа. “Аравт” төслийн гол үзэл санаа нь ойролцоо нутагладаг 10-30 өрхийг нэг аравтын бүлэг болгон зохион байгуулж, энэ бүлгээрээ дамжуулан бүх төрлийн үйл ажиллагаанд иргэдээ татан оролцуулах явдал юм. Гэхдээ төв, хөдөөгийн багуудад газар нутгийн байршил, хүн амын нягтралаасаа хамаарч өөр өөр зохион байгуулалтад орох боломжтой.

-Сайхан санаачилга байна?

Хөгжлийн чиглүүлэгчид багийнхаа аравтуудад очиж мэдээ мэдээлэл хүргэх, санал санаачилгыг нь хүлээн авч орон нутгийн шийдвэр гаргах төвшинд хүргэнэ. Ингэснээр газар нутгийн хол ойроос үл шалтгаалан иргэн бүр өөрийн үзэл бодлоо төр засагтаа хүргэх гарцыг нээж өгч байгаагаараа ач холбогдолтой ажил гэж цэгнэж байгаа. Төслийнхөө хүрээнд маш олон сургалтуудыг сумдад, багийн дарга нарт хүргэж байна. Энэ төсөл маань бас манай аймгаас халин гарч байх шиг байна. Өөр аймгууд, сумд нь манай туршлагыг судалж эхэллээ. Төсөл хэрэгжээгүй байхад Баян-Овоо сумын нэг багийн ИНХ-д оролцох иргэдийн оролцоо 30-40 хувьтай байсан бол одоо 90 гаруй хувьтай болсон байна. Тэгэхээр энэ төсөл маань амжилттай хэрэгжинэ гэдэгт итгэлтэй байна.

-Энэ төсөл хэдэн он хүртэл хэрэгжих бол? Ямар үр дүнг хүлээж байгаа вэ?

Төр засгаас гаргаж байгаа шийдвэр, хэрэгжүүлж байгаа ажил иргэдийн амьдралд түшиглэсэн, иргэддээ ойрхон, бодитой байх ёстой.  Үүнд иргэдийн оролцоо чухал үүрэгтэй. Төрийн шийдвэрт иргэд дуу хоолойгоо өргөдөг, гарсан шийдвэрт нь хяналт тавьдаг, ийм механизм, хамтын ажиллагааг бий болгох туйлын чухал. Тиймээс цаашдаа тогтвортой үргэлжилнэ. Бид 2019 онд аймгийнхаа иргэдийн оролцоог 70 хувьд, 2020 онд 100 хувьд хүргэх зорилт дэвшүүлсэн.

Ярилцсанд баярлалаа.